Sebastianus (+ 20/01/288)
door Björn Wastyn
door Björn Wastyn
Hij leefde hoofdzakelijk in Milaan en was onder
keizer Carinus (250-285) soldaat.
Onder de daaropvolgende keizer, Diocletianus
(236-316), schopte hij het zelfs tot algemeen leider van de praetoriaanse garde[2].
In tegenstelling tot wat gangbaar was in die
tijd, waren de ouders van Sebastiaan christenen.
Hijzelf nam eveneens het risico om zich te
bekeren tot deze verboden (en door de Romeinen vervolgde) godsdienst.
Hierbij doen enkele legendes de ronde, die
vertellen dat Sebastianus wonderen zou hebben verricht. Ook zou hij de tweeling Marcus en Marcelianus
overtuigd hebben om niet te vluchten, maar te kiezen voor de marteldood in naam
van het christendom.
Toen keizer Diocletianus ontdekte dat het hoofd
van zijn elitetroepen een christen was, werd Sebastianus gearresteerd en op het
Marsveld doorzeefd met pijlen van de boogschutter-garde. Sommige verhalen vertellen dat hij hierbij op
een vernederende manier naakt aan een boom werd vastgebonden.
Een Griekse vrouw, Irene, wilde hem uit
naastenliefde begraven, maar merkte dat Sebastianus nog in leven was.
Ze nam hem mee naar huis en verzorgde zijn
wonden. Enkele dagen later stond
Sebastianus op de trappen van de tempel om te verkondigen dat God hem had laten
leven zodat hij de keizers zou kunnen wijzen op hun onrechtvaardige houding
tegenover de gemeenschap van de christenen.
Opnieuw werd hij gearresteerd. Hij belandde in het Circus van Rome waar hij
werd doodgeknuppeld. Als ultieme
vernedering werd zijn lichaam in de Cloaca Maxima (de openbare riool van de
stad Rome) gegooid, zodat men hem zeker niet zou kunnen begraven. Dit alles gebeurde op 20 januari 288, de dag
waarop Sint-Sebastiaan zijn naamdag heeft.
De volgende nacht verscheen Sebastianus in een
visioen aan een meisje. Sommige legenden
vertellen dat het Irene was, maar een ander verhaal spreekt van de Heilige
Lucina. Hij vertelde waar ze zijn lichaam
kon vinden zodat ze hem kon begraven in de catacomben aan de Via Appia (de Appiaweg,
waar tegenwoordig de “basiliek van Sint-Sebastiaan buiten de Muren” staat.
Voor haar toedracht in het hele verhaal werden
alle medeplichtigen ter dood veroordeeld.
Irene echter werd tot het bordeel veroordeeld.
Hoewel ze een mooie dame was, werd ze -om de een
of andere reden- niet één keer door een klant uitgekozen. De keizers besloten haar dan maar te
verbannen naar het eiland Thera, waar de stadsnaam Santorini nog verwijst naar
Sancta Irena.
Sebastianus zelf werd waarschijnlijk in de 9de
eeuw heilig verklaard. Hij werd de
beschermheilige van de boogschutters, soldaten en jagers.
Sint-Sebastiaan
in ons clublokaal,
Luciaan
Volcke,
1968.
Ook de steenhouwers, tuiniers, kleermakers en
brandweerlieden rekenen op zijn steun.
Hij werd bovendien één van de pestheiligen: kinderen kregen zijn naam
(Sebastien, Sebastiaan, Bas) om gespaard te blijven van de pest, lepra en zweren.
Als patroonheilige van de schutters vinden we hem
voor het eerst terug in Brussel (1213), Merchtem (1300), Ieper (1305),
Antwerpen (1306) en Gent (1314). Een
eerste vermelding in Kortrijk en omstreken vinden we pas terug in 1423, meer
dan honderd jaar voor de vermoedelijke stichting van onze eigen schuttersgilde.
In de volkskunde vinden we Sint-Sebastiaan op 20
januari terug als derde van de vriesheiligen, de zogenaamde drie harde koppen
(Sint-Paulus van Theben, Sint-Antonius Abt en Sint-Sebastiaan).
Hierdoor vinden we een heleboel rillende
weerspreuken[3]
terug:
fig.[4]
- Sint Bastje, is een hard gastje.
- Sebastiaan
en was geen kniezer,
maar
blijft een grote vriezer.
- Geeft Sint-Sebastiaan vorst
zonder dooi,
dan ’t
slechtste gras wordt ’t beste hooi.
- Sint-Bastiaan
laat ’t sap in de bomen gaan.
- Vriezen
op Sint-Sebastiaan,
es op
Lichtmisse gedaan.
- Sebastiaan
die het were maakt,
doet het
vriezen dat het kraakt.
- Met
Sint-Sebastiaan komt de winter aan
of hij
is gedaan.
[2] een speciale militaire
eenheid, gevormd door Romeinse militaire elite die de keizerlijke lijfwacht
vormde.
